Wyniki ankiety NBP za IV kwartał 2021 roku – sytuacja na rynku kredytowym dla gospodarstw domowych
Wyniki ankiety przeprowadzonej przez NBP wskazują na łagodzenie, bądź utrzymanie dotychczasowej polityki kredytowej w sektorze kredytów konsumpcyjnych. Natomiast w sektorze kredytów mieszkaniowych wskazują na zaostrzenie polityki kredytowej w IV kwartale 2021 roku. Również wykazują spadek popytu na kredyt w obu segmentach. Czynnikiem wpływającymi na zmianę polityki kredytowej, był wzrost stóp procentowych. Natomiast na zmiany popytu na kredyt wpłynął wzrost zapotrzebowania na finansowanie kapitału obrotowego i pogorszenie się sytuacji gospodarstw domowych. Oczekiwania w I kwartał 2022 roku dotyczące kredytów mieszkaniowych prognozują dalsze zaostrzenie kryteriów udzielania kredytów oraz spadek popytu na kredyt. Natomiast te związane z kredytem konsumpcyjnym są podzielone wśród banków.
Wyniki ankiety za IV kwartał 2021 roku
W dniu 7 lutego 2022 roku Narodowy Bank Polski (NBP) opublikował wyniki kwartalnej ankiety. Przeprowadzono ją na temat panującej sytuacji na rynku kredytowym w IV kwartale 2021 roku. Opublikowana informacja pt. “Sytuacji na rynku kredytowym – wyniki ankiety do przewodniczących komitetów kredytowych” zawiera dane dotyczące kredytów mieszkaniowych, konsumpcyjnych, a także dla przedsiębiorców. Omówiono w ankiecie kwestie zmiany w polityce kredytowej banków i popycie na kredyty w IV kwartale 2021 roku. Znajdują się tutaj także przewidywania banków na I kwartał 2022 roku. Ankietę przeprowadzono na początku stycznia 2022 roku, wśród 23 banków o łącznym udziale w rynku kredytowym wynoszącym 88%.
Kredyty mieszkaniowe
IV kwartał 2021 roku był okresem zacieśniania kryteriów udzielania kredytów mieszkaniowych (-15% netto). Wyniki jednak były zróżnicowane, ponieważ 28% banków zaostrzyło kryteria, natomiast 13% je złagodziło. Pojedyncze banki zmieniły także niektóre kryteria udzielania kredytów. Banki, przede wszystkim, obniżyły wymagania co do udziału własnego kredytobiorcy w inwestycji (13% netto). Dodatkowo również podniosły oprocentowania kredytów o stałej stopie, a z drugiej strony obniżyły wartość maksymalnego wskaźnika miesięcznej obsługi długu do dochodu netto DStI (-11%).
Czynnikami, które wpłynęły na zaostrzenie polityki kredytowania były dwa powody występujące w ankiecie oraz jeden nie objęty ankietą. Banki wymieniły, że głównie do tego przyczyniły się decyzje RPP w zakresie polityki pieniężnej (-34%), a także pogorszenie się prognoz sytuacji gospodarczej (-14%). Dodatkowo było to wdrożenie wymogów znowelizowanej Rekomendacji S, w tym skrócenie maksymalnego okresu, dla którego badana jest zdolność kredytowa kredytobiorcy (-5%). Natomiast do złagodzenia polityki kredytowej banków przyczyniły się głównie: wzrost konkurencji ze strony innych banków (16%) oraz prognozy sytuacji na rynku mieszkaniowym i spadek popytu na kredyty mieszkaniowe (po 13%).
Ok. 69% banków także zaobserwowało spadek popytu na kredyty mieszkaniowe (-47%). Na spadek popytu przyczyniło się kilka powodów, m.in.: prognozy odnośnie do sytuacji na rynku mieszkaniowym (-28%), zmiany w wydatkach konsumpcyjnych (-25%), zaostrzenie warunków udzielania kredytów mieszkaniowych (-13%), a także wykorzystanie alternatywnych źródeł finansowania, w tym kredytów z innych banków i innych źródeł (po -11%). Za inne czynniki banki wskazały: wzrost stóp procentowych, a także wprowadzenie ułatwień w budowie domów o powierzchni do 70 m2 i kredytowaniu zakupu mieszkania z gwarancją wkładu własnego udzielaną przez BGK.
Kredyty konsumpcyjne
W IV kwartale, większość banków kontynuowała łagodzenie polityki kredytowej dotyczącej udzielania kredytów konsumpcyjnych (19% netto). W przypadku warunków kredytowania zmiany miały różnokierunkowy charakter. Banki, m.in.: podniosły marżę kredytową (-46% netto) i marżę dla kredytów obarczonych większym ryzykiem (-22% netto). Jednocześnie zwiększyły maksymalną kwotę kredytu (18% netto). Natomiast pojedyncze banki wskazały, m.in. udostępnienie kart kredytowych dla dodatkowego segmentu klientów.
Na zaostrzenie polityki kredytowej przyczyniła się decyzje RPP w zakresie polityki pieniężnej (-63%), a w przypadku pojedynczych banków pogorszenie się prognoz sytuacji gospodarczej ( -5%). Natomiast do złagodzenia kryteriów polityki kredytowej przyczynił się spadek popytu na kredyty konsumpcyjne (30%) i wzrost konkurencji ze strony innych banków (16%).
Banki zanotowały w IV kwartale spadek popytu na kredyty konsumpcyjne (-36%). Czynnikami, które w największym stopniu wpłynęły na spadek popytu na kredyt wynikały z m.in.: pogorszenia się sytuacji ekonomicznej gospodarstw domowych (-30%), a także z zaostrzenia warunków ich udzielania (-11%). Natomiast czynnikami zwiększającymi popyt były, m.in. złagodzenie kryteriów udzielania kredytów konsumpcyjnych (11%) i wzrost zapotrzebowania na finansowanie zakupu dóbr trwałego użytku (9%). Natomiast za inne czynniki banki podały także usprawnienie procesu udzielania kredytu i osłabienie wpływu pandemii COVID-19, ale jednocześnie utrzymujące się ryzyko kolejnych podwyżek stóp procentowych i w konsekwencji wzrostu rat kredytów.
Oczekiwania na I kwartał 2022 roku
Oczekiwania banków na I kwartał 2022 roku, dotyczące kredytów mieszkaniowych, prognozują dalsze zaostrzenie kryteriów udzielania kredytów mieszkaniowych (-45% netto) oraz pogłębienie spadku popytu na te kredyty (-58% netto).
Natomiast oczekiwania dotyczące kredytów konsumpcyjnych w I kwartale są podzielone. Ok. 33% banków zamierza zaostrzyć kryteria polityki kredytowej, a 26% banków planuje złagodzenie jej (-7%). Natomiast w przypadku prognoz popytu, ok. 36% banków oczekuje jego wzrostu, a 25% spadku (11%).
Wyniki ankiety dla gospodarstw domowych, na temat sytuacji gospodarczej w III kwartale 2021 roku, można znaleźć tutaj.